Tekanan di tempat kerja

Tekanan kerja telah menjadi satu perkara atau bidang keutamaan yang semakin menjadi perhatian kepada majikan-majikan dan kerajaan sejak lebih daripada 20 tahun. Dewasa ini, tekanan telah menjadi satu agenda yang utama kerana ianya berpotensi memberikan kos kepada individu dan juga organisasi dalam melaksanakan langkah-langkah yang perlu diambil untuk mengurangkan tekanan di tempat kerja dan tekanan juga berisiko untuk mendatangkan pelbagai kerosakan. Tekanan berkaitan kerja pada masa kini adalah cabaran terbesar terhadap aspek kesihatan orang-orang yang bekerja dan aspek kesejahteraan bekerja di dalam sesebuah organisasi. Adalah dilaporkan bahawa kos yang berkaitan dengan tekanan sangat besar di mana organisasi-organisasi yang terlibat kehilangan di antara US$100 hingga US$300 bilion setahun. Kos-kos ini termasuklah ketidakhadiran bertugas, kemalangan, perbelanjaan kesihatan dan penurunan dalam produktiviti.

Menurut Kamus Dewan (1999), tekanan membawa maksud sesuatu desakan atau paksaan yang diterima oleh seseorang. Manakala kamus Oxford Advanced Leaner’s (1983) mendefinisikan tekanan atau dalam Bahasa Inggerisnya stresssebagai pressure; condition causing hardship, disquiet.

Seyle (1964) adalah orang yang pertama menggunakan terma ’tekanan’ mendefinisikannya sebagai satu set fizikal dan psikologikal yang bertindak balas kepada keadaan dan pengaruh yang sebaliknya.

Terdapat beberapa faktor yang berpotensi mewujudkan tekanan kerja seperti faktor individu, organisasi dan persekitaran. Faktor-faktor tersebut boleh mendatangkan kesan kepada tahap tekanan di kalangan pekerja dalam sesebuah organisasi. Tekanan boleh memberikan kesan positif dan negatif kepada pekerja dan organisasi. Kesan positif tekanan akan menghasilkan satu dorongan atau motivasi untuk meningkatkan prestasi dan produktiviti. Kesan negatif pula boleh menjejaskan prestasi dan produktiviti pekerja dan organisasi secara keseluruhannya.

Seterusnya, faktor-faktor yang menjadi punca kepada tekanan kerja iaitu faktor intrinsik kerja, peranan dalam organisasi, hubungan di tempat kerja, pembangunan kerjaya, struktur dan iklim organisasi dan hubungan rumah dengan kerja. Faktor intrinsik kerja ialah keadaan kerja, risiko dan budaya kerja, masa bekerja yang lama, perjalanan, beban kerja yang berlebihan dan penggunaan teknologi baru. Persekitaran fizikal seperti kualiti udara, cahaya, hiasan, kebersihan, kebisingan, perabot dan ruang bekerja juga boleh memberi kesan ke atas minda seseorang dan akhirnya boleh menyebabkan tekanan kerja.

Tekanan kerja yang berterusan yang dialami oleh seseorang itu boleh mendatangkan kesan-kesan yang negatif kepada individu yang terlibat. Tekanan kerja boleh diklasifikasikan kepada tiga kategori iaitu kesan yang mempunyai simptom ke atas fisiologikal, psikologikal dan tingkah laku. Kesan dan simptom fisiologikal ini pula dibahagikan kepada kesan jangka pendek seperti sakit kepala dan kesan jangka panjang seperti ulser, tekanan darah tinggi dan serangan jantung serta kesan tidak menentu seperti mengalami perut berasid. Kesan psikologikal pula seperti mengalami apathi, menjadi pelupa, perasaan ketidakpuasan hati dan terganggu. Manakala kesan dari segi tingkah laku di antaranya ialah kehilangan selera makan, kekurangan atau pertambahan berat badan, perubahan dalam tabiat merokok, perubahan dalam tabiat meminum minuman keras dan perubahan mendadak dari segi rupa diri.

Perlu diketahui bahawa hampir semua sistem dalam badan terlibat untuk bertindak balas terhadap tekanan. Walau bagaimanapun, tindak balas oleh sistem kardiovascular, penghadaman, otot-otot adalah yang paling ketara. Tindak balas ini dikenali sebagai melawan atau menghindar. Tanpa mengira jenis tekanan yang dialami, badan bertindak balas dengan cara yang serupa iaitu penyaluran darah yang meningkat kepada jantung dan otot-otot, meningkatkan tekanan darah dan mengeluarkan adrenalin ke dalam sistem badan. Sistem penghadaman menjadi perlahan manakala otot-otot menjadi tegang bersedia untuk bertindak atau melawan.

Dari segi kesan atau impak, gejala tekanan boleh diklasifikasikan kepada dua bahagian iaitu kesan kepada individu dan kesan kepada organisasi. Kesan kepada individu pula dibahagikan kepada tiga bahagian iaitu kesihatan, psikologi dan tingkah laku. Kesan kepada kesihatan ialah seperti mengidap penyakit jantung, strok, sakit belakang, ulcer, sakit kepala dan penyakit kulit. Kesan psikologi ialah masalah keluarga, gangguan tidur, masalah seksual dan kemurungan. Kesan kepada tingkah laku adalah seperti kuat merokok, mengambil minuman keras yang berlebihan, penyalahgunaan dadah, keganasan dan kehilangan atau pertambahan selera makan yang mendadak. Manakala kesan ke atas organisasi pula ialah ponteng kerja, penurunan dalam prestasi kerja, motivasi menurun, tiada kepuasan atau keseronokan bekerja dan permusuhan sesama pekerja.